| |
บทคัดย่อ/Abstract |
การศึกษาชนิดและความชุกชุมของมดตามฤดูกาลในป่าบาลา เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าฮาลา-บาลา จังหวัดนราธิวาส บริเวณป่าดิบชื้นระดับต่ำที่ระดับความสูงจากน้ำทะเลไม่เกิน 200 เมตร โดยกำหนดสถานีเก็บข้อมูล 3 สถานี และเก็บมดโดยการใช้วิธีการ 4 วิธี คือการใชี้ตะแกรงร่อนซากใบไม้ การจับด้วยมือ การใช้เหยื่อน้ำหวาน และการจับมดที่อาศัยในดิน เก็บข้อมูลทุก 2 เดือน พบมดทั้งหมด 8 วงศ์ย่อย 63 สกุล 255 ชนิด ซึ่งช่วงเวลาและวิธีการเก็บตัวอย่างแต่ละวิธีพบจำนวนชนิด ความชุกชุม และองค์ประกอบของชนิดมดแตกต่างกัน โดยเดือนมกราคม พ.ศ.2545 พบจำนวนชนิดของมดมากที่สุด (133 ชนิด) การใช้วิธีการเก็บตัวอย่าง 4 วิธีร่วมกัน พบจำนวนชนิด สกุล เเละวงศ์ย่อยมด มากกว่าการใช้วิธีการเพียง1วิธี เเละวงศ์ย่อย Myrmicinae มีสัดส่วนของสกุลเเละชนิดมากที่สุด (26 สกุล 104 ชนิด) รองลงมาคือวงศ์ย่อย Ponerinae (16 สกุล 74 ชนิด)ม Formicinae (12 สกุล 47 ชนิด) เเละ Dolichoderinae (4 สกุล 8 ชนิด) ตามลำดับ ขณะที่มดในสกุล Pheidole มีสัดส่วนของชนิดมากที่สุด (25ชนิด) เเละ Camponotus (11 ชนิด) ตามลำดับ นอกจากนี้พบว่ามดเเต่ละชนิดมีการเเพร่กระจายตามพื้นที่เเละช่วงเวลาเเตกต่างกันโดยมด 133 ชนิด (50.16 เปอร์เซ็นของชนิดมดทั้งหมด) มีขอบเขตการกระจายค่อนข้างเเคบในพื้นที่ศึกษา (พบเพียง1สถานีเก็บข้อมูลหรือ33.33เปอร์เซ็น) เเละมด 155 ชนิด (60.78 เปอร์เซ็นของชนิดมดทั้งหมด) พบเป็นครั้งคราว (พบ 1-2 ปี/ครั้ง หรืออยู่ในช่วง 14.29-28.57 เปอร์เซ้นของชนิดมดทั้งหมด) <br /><br />
ผลของฤดูกาลเเละความสัมพันธ์ปัจจัยทางกายภาพกับจำนวนชนิดของมดพบว่าจำนวนชนิดของมดในวงศ์ย่อย Aenictinae เเละสกุล Aenictus, Pheidole เเละ Pyramica ในช่วงฤดูฝนเเละฤดูร้อนมีค่าเฉลี่ยเเตกต่างกันมีนัยสำคัศทางสติถิ (P<0.05, F=34.286, 34.286, 0.003 เเละ 34.286 ตามลำดับ) อุณหภูมิของอากาศมีความสัมพันธ์ในเชิงบวกกับจำนวนชนิดของมดในสกุล Pheidologeton (P<0.05, r=0.866) ขณะที่มดในสกุล Meranoplus, Tetramorium, Amblyopone, Mystrium เเละ Platythyrea มีความสัมพันธ์เชิงลบกับอุญหภูมิของอากาศ (P<0.05, r=-0.791, -0.778, -0.849, -0.791 เเละ -0.805 ตามลำดับ) โดยอุณหภูมิของอากาศที่เพิ่มขึ้นทำให้พบมดงานในสกุล Pheidologeton เพิ่มขึ้น ขณะที่โอกาสพบมดงานในสกุล Meranoplul, Tetramorium, Amblypone, Mystrium เเละ Platythyrea ลดลง <br /><br />
สำหรับความชื้นสัมพัทธ์ของอากาศพบว่ามีความสัมพัทธ์ในเชิงบวกกับจำนวนชนิดของมดในสกุล Cerapachys, Monomorium เเละ Solenopsis (P<0.05, r=0.850, 0.797 เเละ 0.791 ตามลำดับ) ขณะที่จำนวนชนิดของมดในสกุล Acanthomyrmex, Cataulacus เเละ Crematogaster มีความสัมพันธ์ในเชิงลบกับความชื้นสัมพัทธ์ของอากาศ (P<0.05,r=-0.837, -0.866 เเละ -0.945 ตามลำดับ) โดยความชื้นสัมพัทธ์ของอากาสที่เพิ่มขึ้นทำให้มีโอกาสพบมดงานในสกุล Cerapachys, Monomorium เเละ Solenopsis เพิ่มข้น ขณะที่โอกาศพบมดงานในสกุล Acanthomyrmex, Cataulacus เเละ Crematogaster ลดลง<br /><br />
นอกจากนี้พบว่าปริมาณน้ำฝนมีความสัมพันธ์เชิงบวกเเละเชิงลบกับจำนวนชนิดของมดในสกุล Pyramica เเละ Myrmicinae ตามลำดับ (P<0.05, r=0.756 เเละ P,0.01,r=-0.926 ตามลำดับ) โดยปริมาณน้ำฝนที่เพิ่มขึ้นทำให้มีโอกาสพบมดงานในสกุล Pyramica เพิ่มขึ้น ขณะที่โอกาสพบมดงานในสกุล Myrmicinae ลดลง
Studies on the species diversity and seasonal abundance of ants in Bala forest at Hala-Bala Wildlife Sanctuary, Narathiwat province were conducted in the lowland tropical rain forest at an elevation of less than 200 meters above mean sea level. Three station were established and line transect 180 meters was set up in each station. Ants were collected every 2 months by 4 meters; leaf litter sifting, hand collecting, honey bait traps and soil samples during March 2001 to March 2002. Eight subfamilies 63 genera and 255 species of ants could be identified. Different time of the year and methods used were found to result in the species richness, abundance and species composition of ants. The highest number of species (133 species) ware found in January 2002. It were also discovered that the combination of 4 method yielded higher number of species, genus and sub family than the use of one method. The highest proportion of genera and species was found in Myrmicinae (12 genera 104 species), followed by Ponerinae (16 genera 47 species), Formicinae (312 genera 47 species) and Dolichoderinae (4 genera 8 species) respectively. Genus Phidole had the highest proportion of species (25 species) and Camponotus (11 species) respectively. Besides, the spatial and temporal distributions of ants were different. One hundred and thirty-three species were found to show a narrow range of distribution in the study area (1 station or 33.33 percent) and 155 species were found occasionally of the year (1-2 time/year or 14.29-28.57 percent).<br /><br />
Season change influenced the number of species in subfamily Aenictinae, genus Aenictus, Pheidole and Pyramica. There was significant difference between the wet and the dry season (P<0.05 F = 34.286, 34.286, 0.003 and 34.286 respectively). The relationships between physical factors such as temperature, humidity and rainfall were examined. The results showed that temperature was positively correlated with number of species of Pheidologoton (P<0.05, r = 0.866) but negatively correlated with number of species of Meranoplus, Tetramorium, Amblyopone, Mystrium and Platythyrea (P<0.05, r = -0.791, -0.778, -0.849, -0.791 and -0.805 respectively). Humidity was positively correlated with number of species of Cerapachys, Monomorium and Sotenopsis (P<0.05, r = 0.850, 0.797, and 0.791 respectively) but negatively correlated with number of species of Acathmyrmex, Catualacus and Crematogaster (P<0.05, r = -0.837, -0.866 and -0.945 respectively). Rainfall was positively correlated with number of species of Pyramica and Myrmecina (P<0.05, r = 0.756 and P<0.01, r = -0.926).<br /><br />
|
